Je kan de toekomst niet voorspellen. Dat is een feit.

Niemand weet hoe de winkel van de toekomst er exact uit komt te zien. Echter zijn er wel veel partijen concepten aan het testen om invulling te geven aan die felbegeerde ‘winkel van de toekomst’. Op 6 april jl. ging de FoodFocus Profs samen met de Masters in Future Food op pad om zich te laten prikkelen door ontwikkelingen in de branche. Een dag in het veld. Voelen, proeven, horen en zien.

In deze podcast gaat host Fons Blomhert in gesprek met Gerrit Grievink (algemeen directeur), Christian Freeke (categorymanager bij COOP) en Herman de Kok (Key Accountmanager bij Koninklijke Paardekooper Group). Samen bespreken zij de hoogtepunten van die dag. Ze delen welke ontwikkelingen zij hebben gezien en de verwachte impact daarvan op de branche. Ook bespreken zij een aantal actualiteiten en nemen ze een kijkje in de toekomst van de retail.  

Eyeopeners en hoogtepunten

Weer bij elkaar zijn. Met retail collega’s het gesprek aangaan. En samen er op uit. ‘Op de plekken zelf de dingen met elkaar bespreken geeft een extra dimensie aan deze bijeenkomsten’. Dat was al een mooi hoogtepunt van de dag. En ook het bezoek aan de Haagse Zwam wordt genoemd. Het inspirerende verhaal van enthousiaste founder Annelies Goedbloed. Zij liet een succesvolle carrière in de IT achter zich, om oesterzwammen te gaan kweken. Zij vertelde hoe zij vanuit een droom een sociale en duurzame onderneming heeft gestart. Uiteraard met vallen en opstaan.

Digitale ontwikkelingen vanuit new retail

De inzichten in de nieuwe retail in China die Ed Sander deelde, deden enerzijds de wenkbrauwen fronsen en lieten anderzijds zien dat er op het gebied van digitaal en e-commerce enorme ontwikkelingen aankomen. Ontwikkelingen waarvan we twee jaar geleden dachten dat ze onmogelijk waren, verschijnen nu hier in de winkelstraten.

De enorme investeringen en de komst van disruptors als flitsbezorgers zorgen in de branche voor een zoektocht naar alternatieve businessmodellen. Eén van de grote actuele vraagstukken blijft de rol van de fysieke winkel. Zeker nu digitalisering en online shoppen explosief toeneemt.

Beleving in de fysieke winkel

Tijdens het bezoek aan de Mediamarkt Tech Village in Rotterdam heeft de groep gezien wat de rol van de fysieke winkel kan zijn. En hoe je andere businessmodellen kan integreren in een bestaande formule. De MediaMarkt omschrijft Tech Village zelf als een technologie-walhalla waarin de klantbeleving centraal staat. En dat zie je bijvoorbeeld terug in verschillende merk specifieke shop-in-shops, demonstraties en een heuse barista-bar. Christian begrijpt de keuze voor beleving heel goed. ‘Door online is de branche transparant geworden’. Het interessante is dat de prijs eigenlijk ondergeschikt is aan beleving in de winkel. Christian: ‘Door een goede beleving te bieden proberen winkeliers klanten te binden en te enthousiasmeren, en dat ga je ook terug zien in het supermarktspel’.

Is prijs niet meer belangrijk?

Maar dat wil niet zeggen dat de prijs niet belangrijk is. Integendeel, zeker als je kijkt met alle ontwikkelingen in de wereld tegenwoordig. Het leven wordt duurder, dat kunnen we niet tegenhouden. Maar de prijsontwikkelingen zijn grillig en onvoorspelbaar. Hoe kan je met een stijgende inkoopsprijs toch de prijs zo laag mogelijk houden? Of is dat niet meer het spel van de toekomst? Nu het leven duurder wordt, moet misschien de hand op de knip. En wat heeft dat voor invloed op ketens die zich positioneren op prijs? ‘Voordat je het weet is er weer sprake van een nieuwe prijzenslag’, aldus Gerrit. Een complex vraagstuk. Het is in ieder geval duidelijk dat we deze last met zijn allen moeten dragen en dat we moeten zorgen voor transparantie. De consument, de leveranciers én de retail.

Inflatie staat in de weg van innovatie

In de vakbladen wordt gesteld dat de inflatie ten koste gaat van innovatie. Herman beaamt dit voor een deel. Bedrijven richten zich meer op de korte termijn, het beheersen van kosten en hanteren kleinere budgetten. ‘Natuurlijk moet je vooruit kijken maar op dit moment is het overleven voor veel ondernemers. En dat ga je merken’.

De prijskloof tussen vlees en vleesvervangers wordt minder

Een andere kop in de bladen: de prijskloof tussen vlees en vleesvervangers wordt minder. Kunnen kleinere producenten van vleesvervangers dan grotere stappen maken? ‘De kunst is vooral om in deze tijd, waarin grondstoffen en materialen duur zijn, de productie op te schalen’ volgens Herman. Tijdens corona zijn we meer gaan genieten van eten en is er minder vlees gekocht. We kochten wel beter vlees, betere vis. En dat geldt ook voor andere voedingsmiddelen als bijvoorbeeld zwammen. De consument is bewuster geworden en de verwachting is dat dat een trend is die blijft. Of kleinere producenten daarmee kunnen concurreren met of ontwikkelen naar multinationals blijft de vraag. En of je dat moet willen ook. ‘Er moeten ook wel bijzondere kleine bedrijfjes blijven’.

Een kijkje in de toekomst

Ochama is een voorbeeld van zo’n bijzonder en nu nog klein bedrijf. Een onderdeel van de Chinese e-commerce gigant JD.com en het best te omschrijven als een onbemande en gerobotiseerde supermarkt. Je doet en betaalt je boodschappen via de app en geeft aan waar je het op wilt halen. Robots zoeken jouw bestelling bij elkaar in het magazijn van de winkel.  Via een code in de app kan je bij één van de 10 tot 15 afhaalterminals jouw boodschappen ophalen in de winkel. Ingepakt en wel. In het hele proces komen er bijna geen mensen meer aan te pas. Het doel is om uiteindelijk tot een volledig geautomatiseerd en gerobotiseerd proces te komen.

Is dit een model voor de toekomst? Na het bezoek zijn de ervaringen wat wisselend. Bij MediaMarkt en andere winkelformules gaat om het bieden van beleving. Ochama kiest voor een functionele technische oplossing gericht op convenience. De tafelgasten geven aan dat het gaat om het doel van de consument. Kiest de consument voor beleving of zoekt de consument een snelle oplossing voor het doen van de boodschappen? Dan is Ochama namelijk naast steriel en kil, wel heel functioneel en praktisch. Gerrit legt uit dat voor hem een supermarkt bestaat uit een combinatie van hightech en high-touch. De onbemande supermarkt van JD.com is nu voornamelijk hightech. Als daar meer high-touch in terugkomt zou het een goede combinatie kunnen worden van beleving en technische innovatie. Zeker gezien de problemen met personeel in de retail.

Als je midden op de weg loopt word je overreden

Het is een boeiende discussie. De toekomst van de fysieke winkel en de rol van beleving daarin. Is beleving niet het antwoord op e-commerce? En moeten we niet juist de menselijke maat weer terugbrengen? Maar dan wel creatiever als in het verleden. Als de waarde en mate van menselijke emotie toeneemt, zijn consumenten waarschijnlijk ook bereid om daar meer voor te betalen. En dan niet de inzet van de jongste vakkenvullers als menselijke maat in de winkels. Denk aan sommeliers, barista’s en goede koks op de winkelvloer. Volgens Herman kan het maar zo zijn dat de “middenweg” straks verdwijnt in de retail en alleen high-end en low-end blijft bestaan. En een emotierijke en belevingsvolle winkel past precies in het high-end segment.

Een andere gedachtegang, een ander businessmodel

Kijken in de toekomst is iets we eigenlijk allemaal wel willen. De glazen bol die kan voorspellen wat er allemaal komen gaat is er helaas niet. Maar door aandacht te hebben voor wat komen gaat en inzichten te verzamelen kan je wel inspelen en voorbereiden op de toekomst. Zeker met nieuwe techniek en innovatie. Dat zagen we concreet terug bij Koppert Cress. Ze zagen daar al vrij snel in dat er ‘iets’ met de gasprijs ging gebeuren. In hun hypermoderne kas in het Westland hebben ze daarom onder andere geïnvesteerd in hun eigen warmte-systeem WKO. De warmte van de LED verlichting wordt afgezogen en onder de grond opgeslagen. Wanneer het nodig is spreken ze deze warmte voorraad aan om de kas te verwarmen. Hiermee zijn ze onafhankelijk van de fossiele brandstoffen zoals gas. Dit heeft direct impact op de kostprijs van hun cresses en draagt bij aan de duurzaamheid, unieke positie en de toekomstbestendigheid van het bedrijf.

Los van de toepassing van de techniek zie je de visie ook terug in het vermarkten van hun product. Ze zoeken contact met de chefs, diegene die de finishing touch aan een mooi gerecht maaltijd willen geven. Ze laten de chefs zien wat ze met de cresses kunnen. Zo creëren ze een vraag vanuit de chefs, die beantwoordt moet gaan worden door de groothandels waar de chefs inkopen doen. Een andere gedachtegang, een ander businessmodel.

Je kan de toekomst niet voorspellen. Dat is een feit.

En dat zou dan ook wel eens de conclusie van deze dag kunnen zijn. Je kan de toekomst niet voorspellen. Dat is een feit. Je kan wel flexibel zijn, onderscheidend zijn en wegblijven van gebaande paden. Kijken naar andere plekken waar je waarde kan toevoegen. Door te proberen, door te testen, met een frisse blik kijken en door te doen. Met vallen en opstaan. Zorg dat je om je heen blijft kijken, prikkel jezelf, ga op zoek naar inspiratie en geef daar dan vooral ook je eigen draai aan.

Wil je de podcast beluisteren?