CSRD, de 3 scopes en de klimaatboekhouding

Voeding veroorzaakt 30% van de wereldwijde broeikasgasuitstoot. En dan zijn vooral zuivel, vlees, brood en houdbare dranken categorieën met grote “carbon footprints”. Vrij vertaald is dat de CO₂-voetafdruk die wordt achtergelaten, oftewel de impact op het milieu. Maar hoe meten ze dat? Hoe werkt zo’n CO₂ voetafdruk? En niet geheel onbelangrijk, wat moeten we ermee?

De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) is een Europese wet waarin staat dat bedrijven vanaf 2024 verplicht worden te rapporteren over hun impact op de mens en op het klimaat. Deze rapportage staat ook wel bekend als de klimaatboekhouding en moet net zoals de financiële boekhouding worden goedgekeurd door een accountant.

3 scopes

De rapportage wordt onderverdeeld in 3 scopes. Het verschil tussen de scopes heeft te maken met de bronnen van de CO₂ -uitstoot en wie er verantwoordelijk is voor het veroorzaken hiervan.

• Scope 1 omvat de directe CO₂ -uitstoot die voortkomt uit bronnen die eigendom zijn van en beheerd worden door de organisatie zelf. Het bedrijf heeft hier dus direct controle over.
• Scope 2 omvat indirecte emissies van gekochte energie, zoals elektriciteit, warmte of koeling. Deze energie wordt off-site opgewekt en door het bedrijf verbruikt.
• Scope 3 omvat alle overige en indirecte emissies in de keten van de onderneming. Het zijn emissies van activiteiten die niet beheerd worden door het bedrijf zelf, maar waar de onderneming wel indirect invloed op heeft binnen de keten.

Praktische voorbeelden van de derde scope zijn emissies die ontstaan tijdens de productie en het transport van ingekochte grondstoffen, denk bijvoorbeeld aan specerijen uit verre landen en de verpakkingen daarvan. Maar ook emissies die voortkomen uit het gebruik van verkochte producten door klanten. Deze scope 3 emissies zijn meestal de grootste bijdragers aan de totale CO₂ -voetafdruk, maar zijn tegelijkertijd ook moeilijk te beheersen omdat ze vaak buiten de organisatie vallen. Naast de verdeling van de CO₂ -uitstoot in scope 1, 2 en 3 wordt er ook gekeken naar de upstream of downstream positie in de keten.

Een klimaatboekhouding voor alle bedrijven

De ‘klimaatboekhouding’ van CSRD wordt verplicht voor bedrijven die voldoen aan 2 van de 3 eisen:

1. minimaal 250 medewerkers
2. 20 miljoen op de balans
3. 25 miljoen euro omzet op jaarbasis

Alle bedrijven, ook die niet voldoen aan deze eisen, krijgen met de klimaatboekhouding van doen. Een praktisch voorbeeld daarvan is de ambitie die is uitgesproken door Jumbo. Zij hebben uitgesproken in 2030 85% van hun scope 1 en 2 CO₂ -uitstoot terug te dringen en 50% van de scope 3-emissies te reduceren. Leveranciers zullen dus informatie moeten gaan aanleveren en mee gaan in de doelstellingen van Jumbo. Of je nu binnen de eisen van de klimaatboekhouding valt of niet. Zeker scope 3 zal dus zeker relevant worden voor alle producenten en toeleveranciers aan retail.

Het meten en inzichtelijk maken van de impact op het milieu bij de grotere bedrijven is het begin van meer regels en richtlijnen op het gebied van sustainability. De verwachting is dat de regels op termijn ook voor kleinere bedrijven gaan gelden en dat er aanvullende wetten en richtlijnen komen. Uiteindelijk moeten er stap voor stap verplichte reducties doorgevoerd gaan worden. Een klimaatboekhouding is veel werk en voegt kosten toe. Aan de andere kant verkrijg je inzicht in je processen en kan je deze makkelijker efficiënter inrichten en daarmee kosten besparen.

Feiten boven aannames en misverstanden

De klimaatboekhouding helpt bedrijven ook met de feitelijke onderbouwing van hoe duurzaam de onderneming is. Er zijn namelijk nogal wat aannames over wat nou wel of helemaal niet duurzaam is. Is plastic om de komkommer nou wel of niet goed? Plastic heeft een grote carbon foodprint maar verlengd in dit geval ook de houdbaarheid. En kies je voor lokale, in een gasgestookte kas geteelde, groenten of importeer je ze uit een land waar ze onder normale omstandigheden groeien? Met een LCA (Life Cycle Analysis) licht je de volledige keten uit en kan je feitelijk onderbouwen of iets duurzaam is of niet. En door deze analyses hoeven er geen aannames meer gedaan te worden, misverstanden worden uit de wereld geholpen en de scepsis verdwijnt.

Het terugdringen van de CO₂ -uitstoot is niet de enige uitdaging in het klimaatvraagstuk. 70% van ons water is nodig voor de voedingsmiddelenmarkt, terwijl water steeds schaarser wordt. Tel daarbij op dat we ook niet genoeg land hebben voor toekomstige producties. Klimaatverandering heeft grote negatieve impact op de oogsten en verkrijgbaarheid van grondstoffen. Naar verwachting groeien de extreme weersomstandigheden met 40% in de toekomst. Amerika en Europa zijn vooruitstrevend op vlak van klimaatverandering en verduurzamen de economie met overkoepelende plannen als de Green Deal en Farm to Fork Strategy. Het doel daarvan is om mensen anders te laten eten waardoor boeren anders kunnen verbouwen, producenten anders gaan produceren en retailers anders gaan verkopen.

Serieuze stappen naar verbetering

Het klimaatvraagstuk is niet voor niets een vraagstuk. Wat is een duurzaam voedingspatroon? En hoe kunnen bedrijven impact maken op de wereld en het assortimentsbeleid aanpakken? Moeten aardbeien nog wel het hele jaar rond verkocht worden? Wie neemt de eerste stap? En wat gaat dit alles betekenen voor de concurrentie tussen de formules? En ga je daar als leverancier in mee?

Veel antwoorden ontbreken nog. Maar er is zeker vooruitgang en perspectief. Het allerbelangrijkste is de shift van dierlijke naar plantaardige eiwitten. Het voorkomen en verminderen van voedselverspilling staat op nummer 2, gevolgd door seizoensgebonden producten, lokale productie en duurzamere verpakkingen. Als bedrijven dan ook nog eens hun impact op het milieu zichtbaar maken en serieuze stappen maken naar verbetering maken hebben we die eerste stappen al te pakken. Toch?

****
Het klimaatvraagstuk, CSRD en de klimaathuishouding waren onderwerp in recente bijeenkomst van de Masters In Future Food en de FoodFocus Profs. Ben (of ken) jij een commerciële manager binnen Vers, Out of Home of KW en zou jij ook willen sparren met vakgenoten over diverse relevante thema’s in de foodbranche? Neem contact op met Fons, hij weet alles van deze Focusgroepen.

* Afbeeldingen: RIVM en Unsplash